Criteria for Selection of statistical tests

• در برنامه SPSS منوی مستقلی برای درخواست انجام آزمون فیشر وجود ندارد و این آزمون همیشه همراه با آزمون مربع کای انجام می گیرد بنابراین برای انجام آزمون فیشر مجبور هستید آزمون مربع کای (Pearson's Chi-Square test) را درخواست کنید.
• اگر تعداد داده ها کمتر از 1000 عدد باشد آزمون فیشر دقیق تر از آزمون مربع کای تفاوت ها را مشخص میکند.
• اگر فراوانی یکی از خانه های چهارتایی که در آزمون مربع کای استفاده میشود کمتر از 5 باشد بهتر است نتایج آزمون فیشر را برای قضاوت آماری انتخاب و گزارش کنیم.

تست فیشر زمانی به کار برده می شود که دو نوع متغیر از نوع اسمی وجود دارند و هدف این است که بفهمیم که نسبت متغیر اول (مثلا درصد قبولی دانش آموزانی که به روش حضوری آموزش دیده اند) با نسبت متغیر دوم (درصد قبولی دانش آموزانی که با روش مجازی آموزش دیده اند) متفاوت هست یا نه.
برای آموزش عملی، از دو سری داده استفاده می کنیم: یک ستون حاوی کدهای 1 و 2 که نشان دهنده نوع آموزش (حضوری یا مجازی) ارائه شده به 20 نفر از دانش آموزان است و در ستون دوم نتیجه امتحان (رد یا قبول، با کدهای 1 و 2) آن درس است که دانش آموز گرفته است.
می خواهیم بدانیم که آیا نحوه آموزش (حضوری یا مجازی) بر میزان قبولی دانش آموزان در امتحان آن درس تاثیری داشته است یا نه؟
اعداد جدول زیر را کپی کرده و به خانه های SPSS ببرید.
فراموش نکنید و حتما در برنامه SPSS کدهای 1 و 2 را تعریف کنید. برای ستون اول (نوع آموزش) 1=in Class و 2=Online همچنین برای ستون دوم (نتیجه امتحان) 1=pass و 2=Fail را وارد کنید.

توجه داشته باشید که شما وقتی کد کوچکتر یعنی 1 را برای قبولی از امتحان در نظر می گیرید SPSS محاسبه Odds ratio و Risk را با هدف قبولی از امتحان انجام خواهد داد یعنی محاسبه خواهد کرد که شانس قبولی در کدام گروه بیشتر یا کمتر است و چقدر؟
اگر هدف شما بدست آوردن شانس مردودی در ارتباط با نحوه آموزش است باید کد کوچکتر را به مردودی اختصاص داده و کد بزرگتر را به قبولی اختصاص دهید. در این صورت Odds Ratio نشان خواهد داد که شانس مردودی در کدام گروه بیشتر یا کمتر است و چقدر؟

نوع آموزش	نتیجه امتحان
1	1
1	1
1	1
1	1
1	1
1	1
1	1
1	1
1	2
1	1
2	2
2	1
2	1
2	2
2	1
2	2
2	2
2	2
2	2
2	2

برای انجام تست فیشر در برنامه SPSS از گزینه Crosstabs استفاده می کنیم. به ترتیب زیر:

Analyze → Descriptive Statistics → Crosstabs

در پنجره Crosstabs نوع آموزش را در Raw و نتیجه امتحان را در Column قرار دهید (شکل زیر).
همچنین مربع کوچک کنار گزینه Display Clustered Bar Charts را علامت بزنید.
نکته مهم: در برنامه SPSS گزینه Raw محل داده های مربوط به متغیر مستقل است که می خواهیم اثر آن را بسنجیم و گزینه Column محل داده های وابسته یا نتیجه میباشد که در واقع تحت تاثیر داده مستقل تغییر میکند.

گزینه Statistics را کلیک کرده و در پنجره باز شده مربع کوچک مربوط به Chi-Square را علامتگذاری کرده و Continue را کلیک کنید (شکل زیر).
اگر گزینه Risk را نیز فعال کنید می توانید در جدول نتایج ارائه شده Odds Ratio و Relative Risk را مشاهده کنید.

در پنجره Crasstabs گزینه Cells را کلیک کنید و در قسمت Counts دو گزینه Observed و Expected را علامتگذاری کنید.
در قسمت Percentages نیز Row, Columns, Total را علامتگذاری کرده و Continue را کلیک کنید و نهایتا OK را کلیک کنید.

جدول نتایج آزمون فیشر به شکل زیر خواهد بود:

نتایج حاصل از منوی Crosstabs اطلاعات مفیدی در مورد تاثیر نوع آموزش بر میزان رد یا قبولی دانش آموزان ارائه می دهد. به نظر میرسد که روش تدریس حضوری بهتر از روش تدریس مجازی بوده است چون تعداد دانش آموزان قبول شده در روش حضوری به طور معنی داری بیشتر از روش مجازی است. به پیغامی که در پایین جدول ارائه شده دقت کنید:

a. 2 cells (50.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 4.00.

این پیغام به این معنی است که ما باید معنی داری حاصل از تست فیشر را برای قضاوت استفاده کنیم (نه معنی داری حاصل از مربع کای را).
اما اگر پیغامی که مشاهده کردید به این مضمون بود:

zero cells have expected counts less than 5.

در این صورت باید از معنی داری مربع کای برای قضاوت استفاده کنید.
اگر گزینه Risk را در پنجره Statistics علامت زده باشید جدول زیر جزو نتایج خواهد بود که در آن Odds Ratio و Relative Risk ارائه شده است.